Ombudsmanlık ile ilgili kanun tasarısı TBMM Başkanlığına sunuldu

Halk oyuna sunularak kabul edilen Anayasa değişikliğinde yer alan ve kamuoyunda ''ombudsman'' olarak bilinen Kamu Denetçiliği Kurumu oluşturulması ve görevlerine ilişkin kanun tasarısı TBMM Başkanlığına sunuldu.

Tasarı, gerçek ve tüzel kişilerin idarenin işleyişiyle ilgili şikayetlerini, Türkiye Cumhuriyetinin Anayasa'da belirtilen nitelikleri çerçevesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemleriyle tutum ve davranışlarını; adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygı, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmak üzere Kamu Denetçiliği Kurumunu oluşturulmasını amaçlıyor.

Tasarıya göre, Kamu Denetçiliği Kurumu, Kanunda belirtilen görevleri yerine getirmek amacıyla, TBMM Başkanlığına bağlı, kamu tüzelkişiliğine haiz, özel bütçeli ve merkezi Ankara;da bulunan bir kuruluş olacak.

Kurumda, bir başdenetçi ve en fazla on denetçiyle genel sekreter, uzman, uzman yardımcısı ve diğer personel görev yapacak. Kurum, gerekli gördüğü yerlerde büro açabilecek.

Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikayet üzerine, Türkiye Cumhuriyeti'nin Anayasa'da belirtilen nitelikleri çerçevesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemleriyle tutum ve davranışlarını; adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygı, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevli olacak. Ancak; Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemlerle re;sen imzaladığı kararlar ve emirler, yasama yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler, yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler, Kurumun görev alanı dışında tutulacak.

Kurum, başdenetçi tarafından yönetilecek ve temsil edilecek. Kurum bünyesinde oluşturulacak Kamu Denetçiliği Kurulu, Başdenetçi, Başdenetçivekili ve denetçilerden oluşacak. .

-BAĞIMSIZLIK-

Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, Başdenetçiye ve denetçilere görevleriyle ilgili olarak emir ve talimat veremeyecek, genelge gönderemeyecek, tavsiye ve telkinde bulunamayacak.

Başdenetçi ve denetçiler, görevlerine başlarken, Başdenetçi TBMM Genel Kurulunda; denetçiler ise, TBMM Adalet ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonlarının oluşturduğu karma komisyonda andiçecek. Ant şöyle:

''Türkiye Cumhuriyeti Devletinin varlığı ve bağımsızlığı ile vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğüne, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğine, Anayasa'ya, hukukun üstünlüğüne, hakkaniyete, demokrasiye, Atatürk ilke ve inkılaplarına ve laik Cumhuriyet ilkesine bağlı kalacağıma, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerinden yararlanması ülküsünden ayrılmayacağıma, üzerime aldığım görevi tarafsızlıkla yerine getireceğime büyük Türk Milleti huzurunda, namusum ve şerefim üzerine andiçerim.''

Başdenetçi ve denetçilerin görev süreleri 4 yıl olacak.

-GÖREVDEN ALINMA VE GÖREVİN SONA ERMESİ-

Başdenetçinin veya denetçilerin gerekli nitelikleri taşımadıklarının sonradan anlaşılması veya seçildikten sonra kaybetmeleri halinde, bu durumun karma komisyon tarafından tespit edilmesini takiben başdenetçinin görevinin sona ermesine TBMM Genel Kurulu tarafından görüşmesiz olarak; denetçilerin görevinin sona ermesine ise Komisyon tarafından karar verilecek.

-BAŞVURULAR-

Kuruma, gerçek ve tüzel kişiler başvurabilecek. Başvuru; başvuru sahibinin adı ve soyadı, imzası, yerleşim yeri veya iş adresini, başvuru sahibi tüzelkişi ise tüzelkişinin unvanı ve yerleşim yeriyle, yetkili kişinin imzasını ve yetki belgesini içeren Türkçe dilekçeyle yapılacak. Bu başvuru, yönetmelikte belirlenecek şartlara uyulmak kaydıyla elektronik ortamda veya diğer iletişim araçlarıyla da yapılabilecek.

Yapılan başvurulardan; Belli bir konuyu içermeyenler, yargı organlarında görülmekte olan veya yargı organlarınca karara bağlanmış uyuşmazlıklar, sebepleri, konusu ve tarafları aynı olanlarla, daha önce sonuçlandırılanlar, incelenmeyecek.

Ayrıca Kuruma başvuruda bulunulabilmesi için, İdari Yargılama Usulü Kanununda öngörülen idari başvuru yollarının tüketilmesi zorunlu olacak.

Kuruma, illerde valilikler, ilçelerde kaymakamlıklar aracılığıyla da başvurulabilecek. Başvurulardan herhangi bir ücret alınmayacak.

Dava açma süresi içinde yapılan başvuru, işlemeye başlamış olan dava açma süresini durduracak.

Kurumun inceleme ve araştırma konusuyla ilgili olarak istediği bilgi ve belgelerin, bu isteğin tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde verilmesi zorunlu olacak. Bu süre içinde istenen bilgi ve belgeleri haklı bir neden olmaksızın vermeyenler hakkında başdenetçi veya denetçinin başvurusu üzerine ilgili merci, disiplin soruşturması açabilecek. Ancak devlet sırrı veya ticari sır niteliğindeki bilgi ve belgeler, yetkili mercilerin en üst makam veya kurulunca gerekçesi belirtilmek suretiyle verilmeyebilecek.

-BİLİRKİŞİ-

İnceleme ve araştırma konusuyla ilgili olarak başdenetçi veya denetçiler bilirkişi görevlendirebilecek, tanık veya ilgili kişileri dinleyebilecek. Kurum, inceleme ve araştırmasını başvuru tarihinden itibaren en geç 6 ay içinde sonuçlandıracak.

Kurum, inceleme ve araştırma sonucunu ve varsa önerilerini ilgili merciye ve başvurana bildirecek. Kurum, başvurana, işleme karşı başvuru yollarını da gösterecek.

İlgili merci, Kurumun önerileri doğrultusunda tesis ettiği işlemi veya Kurumun önerdiği çözümü uygulanabilir nitelikte görmediği takdirde bunun gerekçesini 30 gün içinde Kuruma bildirecek.

Başvurunun Kurum tarafından reddedilmesi halinde, durmuş olan dava açma süresi gerekçeli ret kararının ilgiliye tebliğinden itibaren kaldığı yerden işlemeye başlayacak.

Başvurunun Kurum tarafından yerinde görülerek kabul edilmesi halinde; ilgili merci Kurumun önerisi üzerine 30 gün içinde herhangi bir işlem tesis etmeyecek veya eylemde bulunmaz ise durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlayacak.

Kurumun, inceleme ve araştırmasını, başvuru tarihinden itibaren 6 ay içinde sonuçlandıramaması halinde de durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlayacak.

Kurul, her takvim yılı sonunda yürütülen faaliyetleri ve önerileri kapsayan bir rapor hazırlayarak TBMM Adalet ve İnsan Haklarını İnceleme komisyonlarından oluşan karma komisyona sunacak. Komisyon, bu raporu görüşüp, kendi kanaat ve görüşlerini de içerecek şekilde özetleyerek Genel Kurula sunulmak üzere hazırladığı raporu TBMM Başkanlığına gönderecek. Komisyonun raporu TBMM Genel Kurulunda görüşülecek.

Kurulun yıllık raporu, ayrıca Resmi Gazetede yayımlanmak suretiyle kamuoyuna duyurulacak. Kurul; açıklanmasında fayda gördüğü konuları yıllık raporu beklemeksizin her zaman kamuoyuna duyurabilecek.

Tasarıyla, Kamu Denetçiliği Kurumuna 100 kadro ihdas ediliyor.